Hervatting 8 Decemberproces wordt met de dag onzeker.
De Surinaamse president Desi Bouterse wil koste wat kost voorkomen dat de militaire aanklager op 30 juni met een strafeis tegen hem komt voor zijn aandeel in de Decembermoorden van 1982. Bouterse sprak dinsdag van een ‘constitutionele crisis’ nu het proces tegen hem weer wordt hervat. De oppositie vreest dat hij de noodtoestand zal uitroepen om dit te voorkomen. Dit schreef de “De Volkskrant”.
Bouterse: ‘We moeten dit met spoed oplossen’. Hij zei dat hij ‘ruimte zag om voor 30 juni binnen de wet tot een oplossing te komen’. Alle oppositieleiders leverden flinke kritiek op Bouterse omdat hij wil ingrijpen in het proces.
De oud-legerleider overlegde maandag met twee oppositiepartijen over zijn plannen. De NPS, de partij van oud-president Venetiaan, vond het gesprek met Bouterse zo verontrustend, dat de partijtop vannacht in een spoedvergadering bijeenkwam. De partij zei na afloop ‘dat een onheilspellend pad wordt betreden’.
Ook Pertjajah Luhur, een voormalige coalitiepartner van Bouterse, sloeg na een overleg met de oud-bevelhebber alarm.
Als de oud-legerleider ingrijpt de komende dagen, zal het de tweede keer zijn in vier jaar. In 2012, toen de aanklager ook op het punt stond een strafeis tegen hem te formuleren, nam het parlement in recordtempo een Amnestiewet aan. Bouterse en de 24 andere verdachten van de moorden op vijftien tegenstanders van het toenmalige militaire regime, gingen toen vrijuit. Het proces voor de krijgsraad werd geschorst.
Tot grote woede van Bouterse en zijn partij NDP besloot de krijgsraad twee weken terug die Amnestiewet opzij te schuiven omdat het ingreep in een al langer lopend proces. De krijgsraad bepaalde dat het moordproces, dat in 2007 begon, op 30 juni moet worden hervat met het requisitoir van auditeur-militair Roy Elgin.
Ze volgde hiermee het Hof van Justitie, de hoogste rechters, die eind 2015 bepaalde dat de berechting van Bouterse en zijn medeverdachten weer moest beginnen.]
‘Constitutionele crisis’
De Surinaamse president vindt dat er nu sprake is van een ‘constitutionele crisis’ door het besluit van de krijgsraad. In de gesprekken met de twee oppositiepartijen betoogde de president dat de staatsveiligheid in gevaar zou zijn. De oud-bevelhebber schaarde zich achter een brief van zijn minister van Justitie die maatregelen nodig achtte ‘om chaos te voorkomen’. ‘Hij zag er getergd en gespannen uit’, aldus een NPS-functionaris die op hoogte is van het gesprek, maar die anoniem wil blijven.
Dat iets op handen is, bleek donderdag voor het eerst toen Bouterse plotseling topoverleg had met de president van het Hof van Justitie en de parlementsvoorzitter, een partijgenoot, over de kwestie. Een dag later werden legerofficieren en hoge politiefunctionarissen door een jarenlange vertrouweling van Bouterse, Harvey Naarendorp, ingelicht over de gevolgen van het krijgsraadbesluit.
Naarendorp, één van de verdachten van de Decembermoorden, trok fel van leer tegen het besluit. Bouterse begon hierop zijn gesprekken met de oppositiepartijen. In deze situatie moet militair aanklager Elgin nu werken aan zijn strafeis tegen de machtigste man van het land. Begin deze maand werd het huis van zijn baas, procureur-generaal Roy Bajdjnath Panday, door onbekenden beschoten.
Draconisch
‘Men probeert de samenleving angst aan te praten’, zegt parlementslid Krishna Husainali-Mathoera van de oppositionele VHP over de acties van Bouterse sinds vorige week. ‘Het lijkt op subtiele intimidatie. De bevolking wordt nog banger gemaakt, ze wordt erop gewezen over welke machten de president beschikt. Maar dit is geen constitutioneel probleem. Dit is een persoonlijk probleem van de president.’ Mathoera, oud-commissaris van de politie, denkt niet dat leger en politie zullen meewerken aan het uitroepen van de noodtoestand.
Met zo’n draconische maatregel, waarmee het parlement moet instemmen, kan de president onder andere de rechterlijke macht aan banden leggen. Mathoera: ‘Ik denk niet dat het zo ver zal komen. Ik zie ook geen enkele grond voor zo’n besluit. De president roept wel dat de staatsveiligheid in gevaar is, maar er is geen sprake van een oorlogssituatie of een ernstige bedreiging van orde en rust.’
NPS-leider Gregory Rusland spreekt overigens wel van een ‘ernstige situatie’. Na overleg met zijn partij riep hij Bouterse vannacht op ‘kalm en koel’ te blijven. Rusland: ‘In het onderhoud met ons steunde hij de conclusie van de minister van Justitie dat er sprake is van een constitutionele crisis. Maar die crisis zien wij niet. Er is nu een rechtszaak gaande en dit proces moet ongestoord zijn gang gaan.’
Bewijs
Nederland heeft belang bij wat er gebeurt op 30 juni.
Irwin Kanhai, advocaat van Bouterse, zegt niet met Bouterse te hebben overlegd over de ontwikkelingen van de afgelopen dagen. Hij zegt er gewoon vanuit te gaan dat aanklager Elgin op 30 juni zijn requisitoir houdt. Kanhai was in 2012 een van de architecten van de Amnestiewet waarmee Bouterse vrijuit dacht te gaan.
Kanhai: ‘Ik ben benieuwd wat hij gaat zeggen. Want het bewijs moet wel geleverd worden dat mijn cliënt schuldig is. Elgin moet het maar voorleggen. Ik zie het niet. Dit probleem, de 8 Decemberzaak, kan niet in de rechtszaal worden opgelost. Dat heb ik altijd gezegd. Maar sommigen, zoals Nederland, hebben belang hierbij. Nederland heeft altijd geprobeerd om mensen uit te schakelen. Die dertigste juni past hierin.’
